8 bệnh tai mũi họng thường gặp: Nguyên nhân, triệu chứng và phòng ngừa

Các bệnh tai mũi họng thường gặp xuất hiện ở cả trẻ em và người lớn.
Phần lớn lành tính và có thể cải thiện nếu chăm sóc đúng cách.

Tuy nhiên, nếu bệnh kéo dài hoặc điều trị sai, nguy cơ biến chứng sẽ tăng.
Biến chứng có thể ảnh hưởng đến tai, xoang, đường thở và giấc ngủ.

Bài viết dưới đây tổng hợp 8 bệnh phổ biến nhất.
Kèm nguyên nhân, triệu chứng nhận biết và cách phòng ngừa đơn giản.

Bệnh tai mũi họng là gì?

Tai – mũi – họng là 3 cơ quan liên quan chặt chẽ với nhau.
Chúng tham gia vào nghe, thở, ngửi, nuốt và phát âm.

Vì có các đường thông nối, viêm ở vùng này có thể lan sang vùng khác.
Ví dụ, viêm mũi xoang kéo dài có thể gây viêm họng do chảy dịch sau mũi.

Nhận biết sớm và chăm sóc đúng giúp hạn chế bệnh tái phát.
Đây là nguyên tắc quan trọng với nhóm bệnh tai mũi họng thường gặp.

8 bệnh tai mũi họng thường gặp

1) Viêm họng

Nguyên nhân thường gặp: virus, vi khuẩn, không khí khô, khói thuốc, trào ngược.
Triệu chứng: đau rát cổ họng, ho, khàn tiếng, sốt nhẹ, mệt mỏi.
Một số người có thể đau cơ, nhức đầu hoặc nổi hạch cổ.

Cách phòng ngừa:

• Uống đủ nước, ưu tiên nước ấm.

• Giữ ấm vùng cổ, tránh gió lạnh trực tiếp.

• Súc họng bằng nước muối sinh lý đúng cách.

Khi cần đi khám: đau họng dữ dội, khó nuốt, sốt cao hoặc kéo dài trên 7–10 ngày.

2) Viêm mũi xoang

Viêm mũi xoang là tình trạng viêm niêm mạc mũi và các xoang cạnh mũi.
Đây là một trong các bệnh tai mũi họng thường gặp nhất hiện nay.

Nguyên nhân: thường do virus; có thể liên quan dị ứng hoặc nhiễm khuẩn.
Triệu chứng: nghẹt mũi, chảy dịch, đau nhức vùng trán – gò má, đau đầu, mệt mỏi.
Một số trường hợp có sốt và giảm ngửi.

Cách phòng ngừa:

• Đeo khẩu trang khi ra đường, hạn chế bụi mịn.

• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý khi cần.

• Giữ nhà cửa thông thoáng, tránh ẩm mốc.

Khi cần đi khám: nghẹt mũi kéo dài, đau xoang tăng dần, dịch mũi đặc xanh vàng.

3) Viêm tai giữa

Viêm tai giữa là nhiễm trùng tai giữa gây viêm và ứ dịch sau màng nhĩ.
Bệnh này hay gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt giai đoạn 6–15 tháng.

Nguyên nhân: nhiễm trùng đường hô hấp trên, tắc vòi nhĩ.
Triệu chứng: đau tai, nghe kém, sốt, quấy khóc ở trẻ.
Một số trường hợp có chảy dịch tai.

Cách phòng ngừa:

• Điều trị sớm sổ mũi, viêm mũi họng.

• Giữ tai khô sạch, tránh nước bẩn vào tai.

• Không tự ý ngoáy tai sâu.

Khi cần đi khám: đau tai dữ dội, sốt cao, chảy dịch tai hoặc nghe kém rõ rệt.

4) Viêm mũi dị ứng

Viêm mũi dị ứng là bệnh lý dị ứng với biểu hiện hắt hơi và nghẹt mũi kéo dài.
Bệnh có thể ảnh hưởng giấc ngủ và chất lượng sống.

Nguyên nhân: phấn hoa, bụi nhà, lông thú, nấm mốc, thay đổi thời tiết.
Triệu chứng: hắt hơi, chảy nước mũi trong, ngứa mũi, nghẹt mũi, chảy dịch sau mũi.

Cách phòng ngừa:

• Vệ sinh phòng ngủ, giặt chăn gối định kỳ.

• Hạn chế tiếp xúc tác nhân dị ứng.

• Đeo khẩu trang khi dọn dẹp hoặc ra đường.

Khi cần đi khám: nghẹt mũi dai dẳng, ảnh hưởng ngủ và học tập, hoặc viêm xoang tái phát.

5) Viêm VA (thường gặp ở trẻ)

VA là mô lympho nằm ở vòm họng.
Khi VA viêm hoặc phì đại, trẻ dễ nghẹt mũi và ngủ ngáy.

Nguyên nhân: nhiễm trùng tái diễn, dị ứng, kích ứng kéo dài.
Triệu chứng: nghẹt mũi, thở miệng, ngủ ngáy, hay viêm mũi họng.

Cách phòng ngừa:

• Giữ vệ sinh mũi họng cho trẻ.

• Hướng dẫn trẻ rửa tay thường xuyên.

• Theo dõi nếu trẻ ngủ ngáy kéo dài.

Khi cần đi khám: trẻ ngủ ngáy thường xuyên, ngưng thở khi ngủ, hoặc viêm tái phát liên tục.

6) Viêm amidan

Viêm amidan là tình trạng amidan bị nhiễm trùng, sưng đỏ và đau.
Bệnh có thể xảy ra riêng lẻ hoặc đi kèm viêm họng.

Nguyên nhân: virus hoặc vi khuẩn.
Triệu chứng: đau họng, sốt, amidan sưng, có thể có mảng trắng, hôi miệng.

Cách phòng ngừa:

• Ngủ đủ, ăn uống đủ chất.

• Uống đủ nước, hạn chế đồ lạnh.

• Tránh khói thuốc và môi trường ô nhiễm.

Khi cần đi khám: sốt cao, amidan sưng nhiều, khó nuốt, hoặc viêm tái phát nhiều lần.

7) Rối loạn giọng nói

Rối loạn giọng nói xảy ra khi chất lượng giọng thay đổi và gây bất tiện trong sinh hoạt.
Tình trạng này có thể liên quan đến viêm thanh quản hoặc dùng giọng quá mức.

Nguyên nhân: viêm thanh quản, trào ngược, polyp dây thanh, nói nhiều.
Triệu chứng: khàn tiếng, hụt hơi, mất giọng, đau rát khi nói.

Cách phòng ngừa:

• Nghỉ giọng khi khàn tiếng.

• Uống nước ấm, tránh la hét.

• Hạn chế caffein, rượu bia và thuốc lá.

Khi cần đi khám: khàn tiếng kéo dài trên 2–3 tuần.

8) Hội chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn

Đây là tình trạng đường thở trên bị tắc lặp lại khi ngủ.
Người bệnh có thể ngáy to và ngưng thở từng cơn.

Nguyên nhân: amidan quá phát, thừa cân, hẹp đường thở, cấu trúc hàm.
Triệu chứng: ngủ ngáy to, thức dậy mệt, buồn ngủ ban ngày, đau đầu sáng sớm.

Cách phòng ngừa:

• Kiểm soát cân nặng.

• Hạn chế rượu bia, ngủ đúng giờ.

• Theo dõi các dấu hiệu ngưng thở khi ngủ.

Khi cần đi khám: ngưng thở khi ngủ, buồn ngủ ban ngày nghiêm trọng, hoặc tăng huyết áp khó kiểm soát.

Nguyên nhân phổ biến gây bệnh tai mũi họng

Nhìn chung, các bệnh tai mũi họng thường gặp thường liên quan đến:

• Nhiễm virus hoặc vi khuẩn.

• Tác nhân môi trường như bụi mịn, khói thuốc, hóa chất.

• Dị ứng và thời tiết thay đổi.

• Cấu trúc bất thường vùng mũi – họng – hàm.

• Yếu tố di truyền và miễn dịch suy giảm.

• Chấn thương hoặc can thiệp trước đó.

Triệu chứng cảnh báo cần đi khám sớm

Bạn nên đi khám sớm nếu có các dấu hiệu sau:

• Sốt cao, khó thở, mệt lả.

• Đau tai dữ dội hoặc chảy dịch tai.

• Nghẹt mũi kéo dài kèm đau nhức tăng dần.

• Đau họng nặng, khó nuốt, hạch cổ to.

• Ngủ ngáy kèm ngưng thở, buồn ngủ ban ngày.

• Khàn tiếng kéo dài trên 2–3 tuần.

Cách phòng ngừa bệnh tai mũi họng thường gặp

Bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng các thói quen đơn giản:

• Đeo khẩu trang khi ra đường và nơi đông người.

• Rửa tay thường xuyên, hạn chế chạm tay lên mặt.

• Giữ ấm tai – mũi – họng khi trời lạnh.

• Uống đủ nước, ngủ đủ giấc, ăn uống đủ chất.

• Hạn chế khói thuốc, rượu bia và nước đá lạnh.

• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý khi cần.

• Khám sức khỏe định kỳ, nhất là khi bệnh hay tái phát.

Lưu ý: Đau họng, hôi miệng kéo dài có thể liên quan răng miệng

Nhiều người nghĩ đau họng hay hôi miệng là vấn đề tai mũi họng hoàn toàn.
Tuy nhiên, một phần trường hợp có thể liên quan đến răng miệng.

Ví dụ:

• Viêm nướu, viêm nha chu gây hơi thở có mùi.

• Sâu răng, ổ viêm quanh răng làm viêm tái diễn.

• Cao răng dày tạo môi trường vi khuẩn phát triển mạnh.

Nếu bạn bị hôi miệng kéo dài hoặc viêm họng tái đi tái lại, nên kiểm tra cả răng miệng.

Kết luận

Các bệnh tai mũi họng thường gặp đa số lành tính.
Tuy nhiên, nếu chủ quan và để bệnh kéo dài, nguy cơ biến chứng sẽ tăng.

Bạn nên nhận biết sớm triệu chứng và phòng ngừa đúng cách.
Khi có dấu hiệu nặng hoặc kéo dài, hãy đi khám để được chẩn đoán chính xác.

Thông tin liên hệ Nha Khoa Lovely

Nếu bạn đang gặp tình trạng hôi miệng, viêm nướu, sâu răng hoặc nghi ngờ ổ viêm răng miệng khiến đau họng kéo dài, bạn có thể đến kiểm tra tại:

Nha Khoa Lovely
■ Địa chỉ: 145 Calmette, Nguyễn Thái Bình, quận 1, TP. Hồ Chí Minh
■ Thời gian làm việc: 09:00 – 17:00, Thứ 2 – Thứ 7

Với các triệu chứng đặc thù tai–mũi–họng (đau tai, viêm xoang, ngưng thở khi ngủ…), Lovely khuyến nghị bạn khám chuyên khoa Tai Mũi Họng để được điều trị phù hợp.

Nguồn:

1. Common Otolaryngology ENT Problems. (n.d.). https://www.nceent.com/otolaryngology/common-ent-problems