Cơ chế giá điện 2 thành phần: Có lợi sao vẫn chậm áp dụng?
Tại hội nghị triển khai Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, Tổng giám đốc EVN Nguyễn Anh Tuấn kiến nghị cần sớm áp dụng cơ chế giá điện 2 thành phần. Đây là mô hình đã được đề cập hơn 10 năm trước nhưng đến nay vẫn chưa chính thức áp dụng.
Khác với cơ chế hiện tại chỉ tính theo lượng điện tiêu thụ, giá điện 2 thành phần bao gồm: giá công suất đăng ký và giá điện năng thực tế. Cách tính này phản ánh đúng chi phí mà ngành điện phải đầu tư để đáp ứng nhu cầu sử dụng khác nhau. Ví dụ, hai hộ cùng dùng 24 kWh trong ngày, nhưng một hộ trải đều 24 giờ, hộ kia chỉ dùng trong 1 giờ. Theo cơ chế hiện hành, cả hai trả bằng nhau, trong khi thực tế hộ dùng tập trung gây áp lực đầu tư nguồn lớn hơn.
Cần sớm xây dựng cơ chế giá điện 2 thành phần để có thị trường mua bán điện cạnh tranh, minh bạch hơn
Ảnh: Đào Ngọc Thạch
Theo TS Nguyễn Huy Hoạch (Viện Năng lượng VN), giá điện 2 thành phần là bước đột phá, đã được nhiều quốc gia áp dụng, nhất là với khách hàng sản xuất kinh doanh. Người dùng sẽ trả thêm chi phí công suất theo đăng ký, từ đó khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, nâng cao hệ số phụ tải và giảm đầu tư lãng phí. Ông ví cơ chế này như việc mua gói cước điện thoại hằng tháng, phù hợp với từng nhu cầu.
Chuyên gia năng lượng Ngô Đức Lâm cho rằng Việt Nam chậm triển khai vì chưa có thị trường điện cạnh tranh đúng nghĩa. Khi đã có khung pháp lý mới, việc áp dụng giá điện 2 thành phần sẽ minh bạch chi phí, tạo công bằng và đồng thuận hơn trong điều chỉnh giá điện.
Trên thế giới, Trung Quốc từ năm 2024 đã áp dụng giá điện công suất với điện than, buộc khách hàng công nghiệp và thương mại trả thêm chi phí cố định dựa trên công suất đăng ký. Mặc dù chi phí ban đầu tăng, song về lâu dài lại giúp hệ thống điện ổn định, khuyến khích năng lượng tái tạo và cạnh tranh giữa các nguồn.
Các chuyên gia thống nhất rằng cần sớm thí điểm cơ chế này với nhóm khách hàng lớn để làm nền tảng cho thị trường điện cạnh tranh minh bạch và hiệu quả hơn.
Nguồn: https://thanhnien.vn/co-che-gia-dien-2-thanh-phan-co-loi-sao-cham-ap-dung-18525090521295818.htm
