Cần học liệu mở khi xây dựng một bộ sách giáo khoa dùng chung
Việc xây dựng một bộ sách giáo khoa (SGK) dùng chung trên toàn quốc đang trở thành yêu cầu cấp thiết nhằm bảo đảm công bằng, thống nhất chất lượng giáo dục và giảm gánh nặng chi phí cho phụ huynh. Theo Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, đến năm 2030, Việt Nam sẽ có một bộ SGK chuẩn, miễn phí, đi đôi với hệ sinh thái học liệu mở và số hóa.
Học liệu mở (OER) theo định nghĩa của UNESCO là các tài nguyên giảng dạy, học tập và nghiên cứu được phát hành theo giấy phép mở, cho phép sử dụng, chia sẻ và điều chỉnh tự do. Ứng dụng vào bối cảnh Việt Nam, học liệu mở có thể bao gồm ngân hàng câu hỏi, video minh họa, bài giảng số, dữ liệu trực tuyến do Bộ GD-ĐT quản lý, đồng thời khuyến khích cộng đồng giáo viên đóng góp. Nhờ đó, học sinh không chỉ học qua sách giấy mà còn tiếp cận tri thức đa chiều từ môi trường số.
Kinh nghiệm quốc tế như Hàn Quốc với hệ thống K-MOOC hay Singapore với Student Learning Space cho thấy học liệu mở góp phần thu hẹp khoảng cách vùng miền, giúp học sinh ở nông thôn, miền núi tiếp cận tài nguyên chất lượng như ở thành phố. Việt Nam nếu xây dựng được kho học liệu mở quốc gia đi kèm bộ sách chung sẽ tạo cú hích lớn cho công cuộc đổi mới giáo dục.
Một lo ngại đặt ra là công sức, kinh phí đã đầu tư cho ba bộ SGK hiện hành sẽ lãng phí nếu dừng lại. Giải pháp khả thi là tích hợp, kế thừa những điểm mạnh của từng bộ để hình thành bộ SGK chuẩn mực, đồng thời mở giấy phép cho phép tái sử dụng nội dung trong kho học liệu mở. Như vậy, giá trị biên soạn không mất đi mà tiếp tục phục vụ cộng đồng.
Có học liệu mở, học sinh không chỉ học trong sách giấy, mà còn có thể tiếp cận tri thức đa chiều từ môi trường số
ảnh: Đào Ngọc Thạch
Để triển khai thành công, vấn đề tài chính và bản quyền cần được giải quyết. Nhà nước nên đứng ra mua bản quyền, phát hành lại dưới dạng giấy phép mở, từ đó tạo điều kiện cho xã hội sử dụng miễn phí hoặc với chi phí rất thấp. Mô hình này đã được nhiều bang ở Mỹ áp dụng, tiết kiệm hàng trăm triệu USD cho người học.
Một bộ SGK dùng chung gắn với học liệu mở không chỉ giúp chuẩn hóa chất lượng mà còn nuôi dưỡng sáng tạo, giảm sự lệ thuộc vào SGK. Quan trọng hơn, giáo viên cần được bồi dưỡng để khai thác học liệu mở, ứng dụng công nghệ số, đổi mới phương pháp giảng dạy.
Đổi mới SGK không đơn thuần là biên soạn vài cuốn sách, mà là chiến lược xây dựng một nền giáo dục thống nhất, công bằng và hiện đại, mở ra tri thức cho mọi thế hệ học sinh.
Nguồn: https://thanhnien.vn/can-hoc-lieu-mo-khi-co-mot-bo-sach-giao-khoa-dung-chung-185251002214856532.htm
