Phát hiện vụ nổ vật chất ngoài Hệ Mặt Trời mạnh gấp 100.000 lần bão Mặt Trời
Các nhà khoa học vừa ghi nhận một vụ bùng nổ vật chất cực mạnh từ ngôi sao lùn đỏ StKM 1-1262 nằm ngoài Hệ Mặt Trời, đánh dấu lần đầu tiên con người quan sát rõ ràng hiện tượng phun trào nhật hoa (CME) ở một ngôi sao khác ngoài Mặt Trời. Thông tin được nhóm nghiên cứu quốc tế công bố trên tạp chí Nature ngày 12-11-2025.
Nghiên cứu do PGS.TS Joe Callingham (Viện Thiên văn học Anton Pannekoek, Đại học Amsterdam – Hà Lan) dẫn đầu. Mạng lưới kính thiên văn LOFAR tại châu Âu đã ghi nhận vụ nổ hôm 16-5-2016, kéo dài chỉ khoảng một phút nhưng phóng ra luồng vật chất với tốc độ lên tới 2.400 km/giây. Đây là tốc độ hiếm gặp, chỉ xuất hiện với tỉ lệ khoảng 1/2.000 trong các vụ CME trên Mặt Trời.
Theo nhóm nghiên cứu, StKM 1-1262 hoạt động như một “thùng plasma bị từ hóa cực mạnh”. Nhà khoa học Cyril Tasse (Đài quan sát Paris, Pháp) cho biết vụ nổ này mạnh hơn từ 10.000 đến 100.000 lần vụ phun trào mạnh nhất từng ghi nhận trên Mặt Trời. Năng lượng khổng lồ như vậy có thể đủ sức cuốn bay bầu khí quyển của các hành tinh quay quanh ngôi sao này.
Ảnh minh họa vụ nổ vật chất tương tự “bão Mặt Trời” được phát hiện trên ngôi sao lùn đỏ StKM 1-1262. Ảnh: CNN/ESA/J. Callingham và cộng sự
Hiện tượng CME là dạng bùng nổ vật chất thường thấy ở các ngôi sao, tạo ra sóng vô tuyến cực mạnh. Với Trái Đất, CME từ Mặt Trời có thể gây ra cực quang, đồng thời tạo bão điện từ làm nhiễu hệ thống định vị, liên lạc radio và ảnh hưởng tới lưới điện, vệ tinh. Tuy nhiên, vụ nổ trên StKM 1-1262 vượt xa mức độ của các CME trong Hệ Mặt Trời.
Việc quan sát được CME ngoài Hệ Mặt Trời là bước tiến lớn, vì các ngôi sao này thường ở quá xa để quan sát trực tiếp. Trước đây, các nhà khoa học chỉ suy đoán sự tồn tại của CME dựa vào những dấu hiệu plasma thoát ra trong giai đoạn đầu vụ nổ, chứ chưa từng ghi nhận được toàn bộ quá trình.
StKM 1-1262 là sao lùn đỏ có khối lượng bằng khoảng một nửa Mặt Trời nhưng quay nhanh gấp 20 lần, tạo ra từ trường mạnh gấp 300 lần. Một số dữ liệu gợi ý có ít nhất một hành tinh quay quanh ngôi sao này. Tuy nhiên, khả năng tồn tại sự sống phụ thuộc vào từ trường của chính hành tinh đó có đủ mạnh để chống lại các vụ nổ khổng lồ như trên hay không.
Các nhà khoa học nhận định phát hiện này mở ra cơ hội hiểu rõ hơn cách hoạt động của các ngôi sao và đánh giá khả năng tồn tại sự sống trong các hệ hành tinh xa xôi.
Nguồn: https://plo.vn/vu-no-sao-lun-do-voi-suc-huy-diet-gap-hang-van-lan-bao-mat-troi-post881835.html
