Việt Nam tăng tốc lộ trình Net Zero: Cần minh bạch dữ liệu, phối hợp liên ngành và cú huých từ tài chính quốc tế
PGS.TS Lưu Thế Anh, Viện trưởng Viện Tài nguyên và Môi trường (ĐHQGHN), nhận định rằng để đạt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, Việt Nam phải tăng tốc hoàn thiện thể chế, chuẩn hóa dữ liệu và mở rộng hợp tác tài chính – công nghệ quốc tế. Đây sẽ là ba trụ cột quyết định trong giai đoạn chuyển đổi sắp tới.
Những năm gần đây, Việt Nam đã có bước tiến quan trọng trong nội luật hóa cam kết khí hậu: cập nhật NDC, hoàn thiện Quy hoạch điện VIII, xây dựng thị trường các–bon và chuẩn bị thí điểm hệ thống giao dịch phát thải (ETS). Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV cũng đưa ra nhóm chỉ tiêu môi trường đến 2030 như duy trì tỷ lệ che phủ rừng 42%, giảm 8–9% phát thải khí nhà kính và mở rộng khu bảo tồn biển tối thiểu 6% diện tích tự nhiên vùng biển.
Việc ứng dụng hệ thống pin lưu trữ sẽ mang lại lợi ích cho cả chủ đầu tư dự án điện năng lượng tái tạo và cơ quan điều độ điện. Ảnh minh hoạ
Tuy vậy, PGS Thế Anh cho rằng hành trình phía trước còn nhiều khoảng trống. Nhu cầu năng lượng tăng nhanh khiến lượng phát thải từ công nghiệp, giao thông và nông nghiệp vẫn ở mức cao, trong khi cơ cấu điện còn phụ thuộc vào than và khí. Dù ETS sẽ thí điểm từ giữa 2025, năng lực MRV (đo đạc – báo cáo – thẩm định) của nhiều doanh nghiệp còn hạn chế, dẫn đến nguy cơ sai lệch dữ liệu và giảm hiệu quả thị trường các–bon.
Một thách thức lớn khác là thiếu các mốc trung hạn mang tính ràng buộc pháp lý. Việt Nam đã đặt mục tiêu Net Zero 2050 nhưng chưa đưa ra chỉ tiêu cụ thể cho từng ngành vào năm 2030 và 2040. Điều này có thể làm chậm quá trình chuyển đổi khi các dự án phát thải cao vẫn tiếp tục được đầu tư. Bên cạnh đó, nhu cầu tài chính cho chuyển dịch năng lượng ước tính lên đến hàng chục tỷ USD mỗi năm, trong khi cơ chế huy động vốn xanh, bảo lãnh rủi ro và quỹ chuyển dịch công bằng vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện.
PGS Thế Anh đề xuất 5 nhóm giải pháp: pháp lý hóa mục tiêu phát thải theo từng ngành; xây dựng cổng dữ liệu MRV thống nhất; phát triển cơ chế tài chính xanh và quỹ chuyển dịch công bằng; thúc đẩy đổi mới công nghệ, đặc biệt về lưu trữ năng lượng và lưới điện; và ban hành kế hoạch chuyển dịch công bằng cho lao động tại các khu vực phụ thuộc vào than.
Ông nhấn mạnh, chỉ khi phối hợp liên ngành chặt chẽ, minh bạch dữ liệu và tận dụng nguồn lực quốc tế, Việt Nam mới có thể đạt Net Zero một cách thực chất và bền vững.
Nguồn: https://congluan.vn/gop-y-van-kien-dai-hoi-dang-xiv-viet-nam-tang-toc-lo-trinh-net-zero-can-minh-bach-du-lieu-phoi-hop-lien-nganh-va-cu-huych-tu-tai-chinh-quoc-te-10317851.html
